Ankara Araştırmaları Dergisi. 2017; 5(1): 73-97 | DOI: 10.5505/jas.2017.68077

Kentsel Mekân Olarak Demiryolu: Sincan - Kayaş Banliyö Hattı

Funda Baş Bütüner¹, Ela Alanyalı Aral¹, Selin Çavdar^2
1Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Ankara
²Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir Ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara

Kent içi ulaşım hatları, ağırlıklı olarak, mühendislik alanı ve ulaşım planlaması dâhilinde ele alınmış; kendilerini tarif eden ve kimi zaman sınırlandıran kent peyzajı ile kurdukları ilişkiler üzerinden kavramsallaştırılmamışlardır. 1990’lı yıllarda gündeme gelen “altyapısal şehircilik” ve “peyzaj şehirciliği” yaklaşımlarının, ulaşım altyapılarını teknik bir zorunluluk olmaktan ziyade kentsel olanak olarak değerlendirmesi, ulaşım hatlarının gizil kalmış mekânsallığını görünür kılmıştır. Bu çerçevede, Ankara’nın yoğun kent dokusu içinde 37 kilometrelik bir güzergâh belirleyen Sincan-Kayaş banliyö hattı, üstünde düşünülmesi gereken kritik bir alan olarak ortaya çıkar. Kent merkeziyle Kayaş arasında banliyö seferlerinin başladığı dönemde, kırsal peyzajın parçası olan hat, zamanla içinden geçtiği peyzajı dönüştürmüş; yeni arazilerin, sanayi alanlarının ve mahallelerin gelişiminde etkili olmuştur. Demiryolunu takip eden arazilerin yaşadığı bu dönüşüm, Sincan-Kayaş banliyö hattının bir çizgi olarak kentle kurduğu ilişkiyi de değiştirmiştir. Bugün hat, içinden geçtiği çevrelerden bağımsızmış gibi görünen bir iz oluşturmakta ve yer yer etrafında, tariflenmesi güç, artık alanların gelişimine neden olmaktadır. Mevcut hali ile sorun olarak değerlendirilebilecek bu durum, diğer bir bakışla banliyö hattının gizil mekânsallığının izleri olarak ele alınabilir. Böyle bakıldığında, hattın barındırdığı mekânsallığın tespiti, Ankara’nın kentsel dokusu ve peyzajıyla bütünleşmiş bir banliyö hattının kurgulanmasında yönlendirici bir aşama olarak değerlendirilmelidir. Demiryolunun içinden geçtiği çevrelerle bir aradalığından ortaya çıkan farklı ölçeklerdeki arayüz mekânlar ve aynı zamanda birlikte ilerlediği yeşil alanlar ve akarsular ile kurduğu unutulmuş veya dikkate alınmamış ilişkiler, Sincan-Kayaş banliyö hattı özelinde ortaya çıkan ve üzerinde tartışılması gereken özgün konulardır.

Anahtar Kelimeler: Demiryolları, Kentsel demiryolu, Sincan-Kayaş Banliyö Hattı, Altyapısal şehircilik, Altyapı peyzajı, Kentsel peyzaj, Ankara

---

A Railway as Urban Space: The Sincan – Kayaş Commuter Line

Funda Baş Bütüner¹, Ela Alanyalı Aral¹, Selin Çavdar^2
1Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Ankara
²Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir Ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara

Urban transportation networks have typically been discussed within the fields of engineering and transportation planning, without being conceptualized in the context of the urban landscape which both defines and limits them. From the 1990s onwards, the “infrastructural urbanism” and “landscape urbanism” approaches redefined transportation infrastructures as urban potentialities rather than technical necessities, highlighting their hidden spatiality. In this context, Ankara’s Sincan–Kayaş commuter line, which defines a 37 kilometer-long route within partially-dense urban tissue, is a critical case to contemplate. The line, which was mostly part of the rural landscape in the period when commuter services started, transformed its landscape over time, and has become a principle catalyst in the development of new lands, industrial areas and neighborhoods. The transformation of the lands along the railway line has also altered the line’s relationship to the city. Today, it delineates a seemingly independent route through the areas which it has fosteres, casually producing leftover undefined spaces along its course. This condition, which may be considered problematic in its current form, also presents us with hints of its potential spatiality. The evaluation of the spatiality the line accommodates should be considered as an introductory phase for the re-establishment of an integrated railway within the city’s urban tissue and landscape. Multi-scale interface spaces produced by the co-existence of the railway with the urban tissue it spans, and the forgotten or disregarded relationship between the railway and natural elements like green spaces and water courses along its route are distinctive topics which will be be discussed in the scope of the Sincan–Kayaş commuter line.

Keywords: Railways, Urban railway, Sincan-Kayaş Commuter Line, Infrastructural urbanism, Landscapeinfrastructure, Urban landscape, Ankara

---