Ankara Araştırmaları Dergisi. 2023; 11(1): 25-35 | DOI: 10.5505/jas.2023.38258

Ankara’nın Kent Merkezi Dinamikleri ve Trafiğe Bağlı Kirliliklerin İstatistiki Analizi: Ulus ve Kızılay Örnekleri

Öznur Işınkaralar¹, Hakan Şevik^2
1Kastamonu University, Faculty of Engineering and Architecture, Department of City and Regional Planning, Kastamonu, Türkiye
²Kastamonu University, Faculty of Engineering and Architecture, Department of Environmental Engineering, Kastamonu, Türkiye

Kentsel çevresel kirlilik, şehir planlamanın müdahale alanlarından biri olup kentlinin yaşam kalitesini düşüren ve insan sağlığı için hayati tehdit oluşturan bir sorundur. Kirlilik kaynaklarından biri olarak ağır metaller, günümüz kentlerinde insan faaliyetleri sonucunda artmaktadır. Ağır metaller, yeryüzünde bozulmazlar ve insan vücudunda biyolojik olarak birikerek hayati hastalıklara neden olabilirler. Bu noktada mekânsal kararlar, insanların kirleticilere maruziyet düzeyini etkileyebilecek müdahale biçimleridir. Araştırma, trafik yoğunluğu nedeniyle bozulan hava kalitesinden büyük ölçüde etkilenen Mn konsantrasyonlarının konuma göre değişimini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında, Robinia pseudoacacia, Platanus orientalis, Acer negundo, Fraxinus excelsior, Ailanthus altissima, Aesculus hippocastanum ve Tilia tomentosa türleri analiz edilmiştir. Politik bir kararla başkent olan Ankara’nın geleneksel merkezi Ulus ile modern merkezi olan Kızılay’dan örnekler alınmıştır. Araştırma alanlarının birbirine yakın olmasına rağmen Kızılay’ın mevcut plan kararlarından sonra trafik yoğunluğu artmış ve Ulus, tarihî yapısı nedeniyle araç yoğunluğunun görece düşük olduğu bir bölge olarak seçilmiştir. Çalışma sonuçları, Kızılay bölgesinden alınan örneklerde Mn birikiminin Ulus’a göre genel olarak daha yüksek olduğunu ve Kızılay’da motorlu taşıtların etkisinin yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca Ulus’ta aynı bitkinin yapraklarındaki, Kızılay’da ise kabuğundaki değerlerin daha yüksek olduğu görülmüştür. A. negundo ve F. excelsior türlerinin, havadaki ağır elementlerin konsantrasyonlarını izlemek için kentsel bitkilendirme tasarımında kullanılabileceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kent merkezleri, Arazi kullanımı, Çevre kirliliği, Kent coğrafyası, Biyoizleme, Trafik, Ulus, Kızılay, Ankara

---

A Statistical Analysis of Traffic-Related Pollution and City Center Dynamics in Ankara: The Cases of Ulus and Kızılay

Öznur Işınkaralar¹, Hakan Şevik^2
1Kastamonu Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Kastamonu, Türkiye
²Kastamonu Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Kastamonu, Türkiye

Urban pollution, which reduces the quality of life of residents and poses a vital threat to human health, can be reduced by effective city planning. Pollution due to heavy metals is increasing in today’s cities, and these heavy metals are of particular concern because as they do not naturally decompose on earth, they can bioaccumulate in the human body and cause serious diseases. It is, however, possible to reduce exposure to pollutants through making spatial decisions. The research aims to determine the variation of concentrations of Mn by location, which is greatly affected by the poor air quality caused by traffic density. Within the scope of the study, the following species were analyzed: Robinia pseudoacacia, Platanus orientalis, Acer negundo, Fraxinus excelsior, Ailanthus altissima, Aesculus hippocastanum, and Tilia tomentosa. Samples were taken from Ulus, the traditional center of the political capital of Ankara, and Kızılay, its modern center. Although the two areas of research are close to each other, the traffic density had increased due to the current planning decisions in Kızılay, while Ulus was chosen as a region with relatively low vehicle density due to its historical structure. It was found that four wood species have higher values in their leaves and wood, and five wood species have higher values in their bark in the Kızılay region, as compared to Ulus. This demonstrates that motor vehicles have a significant effect in Kızılay. In addition, the values of the leaves and bark of the same wood are higher in Kızılay than Ulus. It has therefore been determined that A.negundo and F. excelsior are suitable species for use in urban planting design to monitor the concentrations of heavy elements in the air.

Keywords: City centers, Land use, Environmental pollution, Urban geography, Biomonitoring, Traffic, Ulus, Kızılay, Ankara

---