Ankara Araştırmaları Dergisi. 2014; 2(1): 1-10

The Trajanic Tondo from Roman Ankara: In search of the identity of a Roman Masterpiece

Stephen Mitchell
British Institute At Ankara

A magnificent Roman bronze tondo, now in the Museum of Anatolian Civilizations, which displays an elderly male figure, was excavated in the Ulus area of Ankara in 1947, and identified as a portrait of the Roman emperor Trajan. This article rejects this
identification and argues that this is a private portrait of a prominent citizen of Ancyra dating between c. AD 100 and 130. A fragmentary inscription which contains a decree of the Association of Performing Artists dating to the reign of Hadrian (AD 117-138)
records that one of the benefactors of this association should be honoured with two gilded shield-mounted images, and it is argued that the Ankara bronze tondo was one of these images. The subject of the inscribed decree, and therefore the person portrayed by the
tondo, was either a well-documented Ancyran cultural benefactor called Ulpius Aelius Pompeianus, or an anonymous contemporary figure of the Hadrianic period.

Keywords: Roman portraits, Ancyra, Performing artists, Imago clipeata, Roman inscriptions, Trajan, Hadrian

---

Roma Dönemi Ankara’sına ait bir Trajan Dönemi Tondosu: Bir Roma şaheserinin kimlik arayışı

Stephen Mitchell
İngiliz Arkeoloji Enstitüsü

1947 yılında Ankara’nın Ulus bölgesindeki bir kazı sırasında, günümüzde Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmekte olan, Roma Dönemi’ne ait yaşlı bir adam figürünün betimlendiği muhteşem bir bronz tondo bulunmuştu. Tondo, Roma İmparatoru
Trajan’ın portresi şeklinde tanımlanıyordu. Makalede, bu kimlik saptamasının yanlış olduğu, portrenin aslında MS 100 ile 130 yılları arasında yapılmış kişisel bir portre olduğu ve burada tasvir edilen kişinin Ancyra bölgesinde, dönemin seçkin bir vatandaşı olduğu ileri sürülmektedir. Hadrian Dönemi’ne ait (MS 117-138) Performans Sanatçıları Birliği’ne ait bir hükmü içeren bir yazıt parçasında, söz konusu birliğe yardımda bulunan hayırsever vatandaşlardan birinin, iki adet zırhlı ve ata binmiş şekilde tasvirlendiği altın yaldızlı
portreler ile onurlandırıldığı belirtilmiştir ve Ankara’da bulunan bronz tondonun da bu iki tablodan biri olduğu düşünülmektedir.
Yazılı hükümde bahsedilen kişinin, yani tondoda betimlenen kişinin Ulpius Aelius Pompeianus isminde, Ancyra bölgesinde tanınan ve hakkında oldukça fazla sayıda yazılı kaynak bulunan, kültürel alanlarda yardımseverliğiyle tanınan bir kişi olduğu ya da Hadrian
döneminin önemli kişilerinden ismi bilinmeyen bir şahıs olduğu öne sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Roma Dönemi portreleri, Ancyra, Performans sanatçıları, Imago clipeata, Roma Dönemi yazıtları, Trajan, Hadrian

---