Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 423-436 | DOI: 10.5505/jas.2021.20591

In Search of a Forgotten Water Source: Kırkgöz Catchment

Hayrettin Onur Bektaş
General Directorate of Ankara Water and Sewerage Administration Department of Information Technologies, Ankara, Turkey

Atatürk Forestry Farm was established in 1925. Various water sources inside the farm area were established for irrigation and the needs for different facilities. For the water needs of the Marmara and Karadeniz pools within the farm, a 15 kilometer water transmission line was constructed from Kırkgöz Catchment between 1935 and 1936. The catchment area is currently located in the Alacaatlı neighbourhood of Çankaya. The water source was then assigned to the Ankara Beer Factory. In 1939, the water source became the property of TEKEL. In 2010, with the privatization of TEKEL, Kırkgöz Catchment was sold to a joint venture. Although the water source still remains, the presence of at least half of the transmission line is questionable. In this paper, historic documents and recent on-site findings related to this forgotten water source, Kırkgöz Catchment, have been compiled. In addition, an attempt is made to estimate the route of the 15 kilometer transmission line. In the conclusion, whether or not this historically important groundwater source can be considered a part of today’s Ankara is discussed.

Keywords: Atatürk Forestry Farm, Ankara Beer Factory, TEKEL, Catchment, Water Source, Journal of Municipal Works, Kırkgöz Catchment, Ankara

---

Unutulan Bir Su Kaynağının Peşinde: Kırkgöz Kaptajı

Hayrettin Onur Bektaş
Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Ankara, Türkiye

1925 yılında kurulan Atatürk Orman Çiftliği (AOÇ) arazisinde tarımsal sulama ve çeşitli tesislerin su gereksinimi için çok çeşitli su kaynaklarından yararlanılmıştır. Çiftlik arazisindeki Marmara ve Karadeniz havuzlarının su ihtiyacı için günümüzde Çankaya Alacaatlı Mahallesi sınırları içinde bulunan Kırkgöz Kaptajı’ndan, 1935 ile 1936 yılları arasında Sular Umum Müdürlüğü tarafından 15 kilometrelik bir iletim hattı ile su getirilmiştir. Getirilen su daha sonra Ankara Bira Fabrikası için tahsis edilmiştir. 1939 yılında TEKEL Genel Müdürlüğü mülkiyetine geçen kaptaj sahası 2010 yılında TEKEL’in özelleştirilmesi ile bir ortak girişim grubuna satılmıştır. Su kaynağı varlığını hâlen korusa da iletim hattının en azından yarısının varlığı tartışmalıdır. Makalede varlığını çok az kişinin bildiği Kırkgöz Kaptajı’na ilişkin bulunabilen tarihî belgeler ile kaptaj sahasında yapılan güncel gözlemler bir araya getirilmiştir. Ayrıca 15 kilometrelik iletim hattının güzergâhı çeşitli veri kaynakları kullanılarak tahmin edilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Ankara tarihinde önemli bir yeri olduğu düşünülen bu yeraltı suyunun yeniden şehre kazandırılması tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Atatürk Orman Çiftliği, Ankara Bira Fabrikası, TEKEL, Kaptaj, Su Kaynakları, Bayındırlık İşleri Dergisi, Kırkgöz Kaptajı, Ankara

---