Ankara Araştırmaları Dergisi. 2020; 8(2): 285-303 | DOI: 10.5505/jas.2020.88528

Ankara Çayı Örneğinde Kentsel Alanlardaki Akarsuların Ekolojik Çerçevede İrdelenmesi

Zeynep Çetiner, Şükran Şahin
Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ankara, Türkiye

Hızlı, düzensiz ve doğanın arzından yararlanmak yerine doğayı tahrip eden kentleşme yaklaşımı nedeniyle kentlerde yer alan su sistemlerinin yapısı değiştirilmekte, bozulmakta ve kentten koparılmaktadır. Bunun sonucunda; akarsu akış rejimi değişmekte, infiltrasyon azalmasıyla taşkın artmakta, yeraltı taban suyu seviyesi düşmekte, akarsu biyolojisi bozulmakta ve rekreasyonel değeri azalmaktadır. Bu çalışma ile Ankara Çayı örneğinde kent içinde baskıya maruz kalmış akarsuların fonksiyonlarının sürdürülebilirliği için ekolojik yönden incelenip kentten koparılmış olan akarsuların doğaya ve kente yeniden kazandırılması hedeflenmiştir. Akarsu, ekolojik yönden su zonu ve kenar zonu olarak iki bölümde incelenmiştir. Su zonundaki değerlendirme kanal yapısı ve doğal akarsu yatağı incelenerek yapılmıştır. Kenar zonu ise kentsel yoğunluğa göre beş farklı bölgeye ayrılmış ve alan kullanımlarının ekolojik göstergeler üzerindeki etkileri hesaplanmıştır. Arazi kullanımlarından yola çıkılarak gerçekleştirilen sayısal değerlendirme ve kilit süreç analizleri, hızlı kentleşme ve yoğun tarımsal faaliyetler nedeniyle Ankara Çayı’nın niteliklerinin doğal fonksiyonlar bakımından yetersiz olduğunu ortaya koymuştur. Kısa dönem onarım planı için ekolojik potansiyel %21, uzun dönem onarım planı için ise %65’dir. Sonuç olarak, Ankara Çayı’nın doğaya ve kente yeniden kazanımı için çevresel planlama ve yönetim stratejileri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ankara Çayı, Akarsu koridoru, Ekoloji, Peyzaj onarımı, Kentsel tasarım, Havza, Ankara

---

An Ecological Status Analysis of Urban Streams Using the Example of Ankara River

Zeynep Çetiner, Şükran Şahin
Ankara University, Graduate School of Naturel and Applied Sciences Department of Landscape Architecture, Ankara, Turkey

A consequence of erratic and rapid urbanization has been to destroy nature instead of taking advantage of it. This has meant that the structure of water systems in urban areas has become degraded and detached from the city, which in turn has led to stream flow regime changes, flood increases with infiltration decrease, groundwater level decreases, deterioration in stream biology and reduction in recreational value. The aim of the study is to reemphasize, taking an ecological viewpoint, the sustainable value of the rivers, following the pressure they have undergone due to urbanization. In this reevaluation, the river was considered as having two components: a water zone and an edge zone, within which the evaluation channel structure and the natural riverbed in the water zone were examined. The edge zone was divided into five different regions, according to urban density, and the effects of the uses of the land in terms of ecological indicators were calculated. Quantitative evaluation and key process analysis, based on land uses, have revealed that rapid urbanization and intensive agricultural activities have had a detrimental effect on the ecological qualities of Ankara Stream. It has been determined that the ecological potential for recovery is 21% for the short-term restoration plan, and 65% for the longterm restoration plan, and, as a result, environmental planning and management strategies have been introduced for the recovery of Ankara River for the benefit of both the environment and the city.

Keywords: Ankara river, Stream corridor, Ecology, Landscape restoration, Urban design, Watershed, Ankara

---

ATIF KOPYALA