Ankara’nın Bilinmeyen Tarihi: XVIII. Asır Şairi Râzî’nin Ankara’yla İlgili Şiirleri

Bu makalede önce kısaca Râzî’nin hayatı, edebî şahsiyeti ve eseri hakında bilgi verilmiş, ardından Râzî Divanı’nda bulunan Ankara’yla ilgili manzumeler değerlendirilmiş ve bunların çevriyazılı metinleri sunulmuştur. Râzî’nin hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Divan’ındaki tarih manzumelerinden onun, 1079 (M. 1668/1669) yılında doğduğu ve 1153 (1740/1741) yılından sonra vefat ettiği anlaşılmaktadır. Yine Divan’ından hareketle hayatının büyük bir kısmını Ankara’da geçirdiği, Ankara Mevlevîhânesi dervişlerinden, fakat aynı zamanda Hacı Bayram-ı Velî ailesiyle ve Bayramîlikle de irtibatlı olduğu ortaya çıkmaktadır. Şimdilik eldeki tek eseri Divan’ıdır. Yazma halinde ve tek nüshadan ibaret olan, daha çok aşk ve tasavvuf konularının işlendiği Râzî Divanı’nın, en önemli tarafı XVIII. asır başı Ankara’sıyla ilgili çok değerli bilgiler içermesidir. Osmanlı döneminde Ankara’nın sosyal ve kültürel yönüyle alakalı pek fazla kaynak ve bilgi bulunmamaktadır. Üzerinde durulacak olan Razi Divanı’nda ise doğrudan Ankara’yla ilgili toplam 42 manzume bulunmaktadır. Bu sebeple Râzî Divanı’nın Ankara tarihi ve kültürü açısından bir hazine değerinde olduğu söylenilebilir.

Ankara’s Unknown History: XVIIIth Century Poet Râzî and His Poems About Ankara

In this article the Ottoman poet Râzî, his works, poetry and poems written on Ankara is examined and the transcriptions of poems are evaluated. There is no information about the poet’s life among the biographical sources of Ottoman literature. When Razi’s historical poetry is investigated, it is discovered that he was born in 1668-1669 and died after 1740-1741. Looking closer at Râzî’s poems, it can be deduced that he lived his whole life in Ankara. Moreover, we understand that he was a dervish of the Mevlevî and Bayramî orders. For now, he is known only by a single collection of poetry and there is no information if he wrote any other book. His divan poetry is in manuscript form and only one copy has reached the present day. He generally wrote mystical poems. The most important thing about Râzi’s poems is the information he gives about eighteenth century Ankara. We have almost no knowledge about the social and cultural life of Ankara in the Ottoman period. In Râzî’s collection of poetry, there are 42 poems written about Ankara, making his poetry an important resource. In this sense, it can be accepted as Râzi’s works are a treasury of information about the history and culture of Ankara.