Bozulmadan kalmış kırsal yerleşimler geçmişteki yaşama ait bilgiler vermektedir. Çalışma, Ankara kentinin çok yakınında olan ve geçmişteki tarımsal ürünlerini tarihi Ankara pazarlarında satarak geçimini sağlayan bir kırsal yerleşimin kentleşme ile bozulmadan kaydını yapmak için yürütülmüştür. Bu amaç doğrultusunda bir matris kullanılmış ve peyzaj kimlik özellikleri değerlendirilerek, peyzaj özelliklerini oluşturan unsurlar etkisine göre ölçülendirilmiştir. Evciler Mahallesi, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi yasası ile köy tüzel kişiliğinden mahalle statüsüne geçen ve kentlerin hemen yanı başında kentleşme baskısı altında kimliğini yitirme ya da dönüşüme uğrama riski altında olması sebebiyle çalışma alanı olarak seçilmiştir. Kırsal yerleşimlerin sahip olduğu özgün peyzaj özelliklerinin korunması ve geliştirilmesi adına alınacak kararlar, yerleşimlerin özelliklerini ve kimliklerini yerel ölçekten, bölgesel ölçeğe kadar dikkate alınacak şekilde yapılmasını sağlayan bir amaç içermelidir. Bu amacın oluşturulabilmesi için yerleşimlerin peyzaj özelliklerinin her boyutu anlaşılmalıdır. Çalışmada sonuç olarak, tarihte var olmuş kırsal yerleşimlerin doğal peyzajla ve sunduğu olanaklarla biçimlendiği, kullanılan yapı malzemesinden, hayatı kazanma biçimine kadar bu doğal yapının belirleyici olduğu ortaya konulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kırsal yerleşim, Peyzaj özellikleri, Peyzaj kimlik bileşenleri, Kırsal peyzaj, Kırsal planlama, Evciler Mahallesi, Çankaya, AnkaraPreserved rural settlements provide information about the historical rural life. In this line of thought, this study aims to keep an account of a rural settlement before it is altered by urbanization, which is located near Ankara and in which merchandise of agricultural products in the historic markets of the city is its primary pursuit. In accordance with this purpose, a matrix was used. With this matrix, landscape identity features are assessed and elements constituting landscape features are designed in terms of their efficiency. Evciler neighborhood is chosen for study area because of its close location to the city and therefore the high risk of conversion and loss of identity under the pressure of urbanization, with respect to the change of its administrative status from village to neighborhood in correspondance with the 5216 Law on Metropolitan Municipalities. Decisions on developing and protecting distinctive features of landscape of rural settlements should include an objective considering features and identity of settlements from local to regional scale. In order to reach this objective, all dimensions of settlements’ landscape features should be understood. In conclusion, this study argues that rural settlements have been formed due to by the natural landscape and the oppurtunities offered by the natural structure whereby,this natural structure has determined various aspects of rural life from construction materials to the means of earning a living.
Keywords: Rural settlement, Landscape features, Landscape identity components, Rural landscape, Rural planning, Evciler Neighborhood, Çankaya, Ankara