Günümüzde şehirler ve toplumlar enerji sorunları, göçler, pandemiler, küresel ve yerel ekonomik krizler, ekolojik değişim gibi çeşitli travmalarla karşı karşıyadır. Dirençlilik kavramı, bu konuları ele almak için geliştirilmiş, sürdürülebilirliğin ötesinde bir sistemin ve alt bileşenlerinin bütünsel olarak değerlendirilmesine odaklanan temel bir yaklaşımdır. Mevcut şehircilik yaklaşımlarında dirençlilik, çok katmanlı kentsel sistemler için fiziksel, ekonomik, demografik, ekolojik ve altyapısal yönlerini bütünsel olarak ele alan bir değerlendirme mekanizması işlevi görmektedir. Çalışmada, örnek olay olarak başkent Ankara’nın tarihî kent merkezinde yer alan Hamamönü’nün koruma ve sağlıklaştırma uygulamaları sonrasında sosyal ve ekonomik dirençlilik düzeyinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, kavramsal ve uygulamalı dirençlilik mekanizmaları olarak en güncel ve kapsamlı iki uluslararası yaklaşım olan RELi ve CRI kullanılmıştır. 2009 yılında Hamamönü’nde gerçekleştirilen koruma ve sağlıklaştırma müdahaleleri sonrasında, bölgede önemli ve çeşitli değişiklikler meydana gelmiştir. Çalışma alanı olarak belirlenen Hamamönü’nün fiziksel, ekonomik, demografik, altyapısal ve idari katmanlarını inceleyerek, alandaki dirençlilik kapasitesini ortaya çıkarmak için; saha çalışması, yapılandırılmış görüşmeler yoluyla sözlü anket çalışması ve CBS ölçümleri yoluyla gerekli veriler toplanmıştır. Toplanan veriler alanın özelliklerine uyarlanmış CRI ve RELi 2.0 dirençlilik kriterleri üzerinden değerlendirilerek öneriler geliştirilmiştir. Çalışma, koruma odaklı imar planları ve koruma-sağlıklaştırma projelerinin öngörülemeyen krizlere karşı sosyoekonomik dayanıklılığını değerlendirmeyi, buna benzer tarihî alanların ömrünü uzatmak için gereken ilkeleri belirlemeyi ve bir yol haritası oluşturmayı amaçlamaktadır.

2016 yılındaki darbe girişiminin ardından başlatılan askerî bölgelerin kent merkezleri dışına taşınmasına yönelik programın bir sonucu olarak ortaya çıkan alanlar, önemli bir kentsel tasarım ve planlama problemi olarak gündeme gelmiştir. Başkent Ankara, kent merkezinde bulunan askerî alanların sayısının çokluğu ve toplam yüzölçümlerinin büyüklüğü nedeni ile konuyla ilgili önemli bir örnek teşkil eder. Bu noktada makale, “kentsel boşluk” üzerine güncel literatürde tartışılan farklı yaklaşımlardan yola çıkarak Ankara’nın askerî kullanım sorası peyzajlarını “boşluk” veya “hiçlik” kavramlarının ötesinde bir bakışla okumayı amaçlamaktadır. Ankara’daki askerî alanların dönüşümünü farklı dönemlere ait haritalar ve uydu görüntüleri üzerinden inceleyen makale, bu alanların simgesel ve tarihsel önemlerinin yanı sıra kentsel peyzaj ve mekân olarak değerlerini tartışmaya açmaktadır. Alışılagelmiş kentsel programlar ya da insanmerkezci dönüşüm anlayışlarına alternatif bir çerçeve oluşturmayı amaçlayan çalışma, askerî kullanım sonrası peyzajların yeniden programlanmasında belirleyici olabilecek iki tasarım ilkesi önermektedir: (1) doğal süreçlerle bütünleşmek, (2) ekolojik bağlantılar kurmak. Bu ilkeler çerçevesinde makale, Ankara’daki askerî kullanım sonrası alanları inceleyerek, bu alanların hem eski askerî kimlikleri hem de yeni doğal yapılarıyla birlikte kentin “yeni doğası”nı şekillendirme potansiyeline sahip kentsel peyzajlar olarak tartışmaya sunmaktadır.

Çalışmada, Ankara kentinin çok odaklı kentleşme sürecinin giderek daha fazla kırsal alanlara doğru genişlemesi üzerine bir değerlendirme yapılması amaçlanmaktadır. Çok odaklı kentleşme, kentin farklı bölgelerinde pek çok merkezin gelişmesini ve genişlemesini ifade ederken, bu kentleşme pratiğinin kentsel mekândan kırsal mekâna doğru yayılması ise kaçınılmazdır. Bu çalışmayla Ankara’nın kentleşme sürecini, bu sürecin farklı dönemlerde nasıl geliştiğini ve bu gelişmenin kırsal alanlara etkilerini incelemek amacıyla, Ankara’daki taşınmaz mülkiyet haklarının devrine ilişkin veriler değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında Ankara’da 2012 yılından 2023 yılına kadar gerçekleştirilen taşınmaz mülkiyet hakları devri verileri ArcGIS yazılımı ile mekânsal olarak analiz edilmiştir. Dönemlere ait alım-satım verilerine göre kırsal alanlarda yoğunluğun arttığı ve buna bağlı olarak yeni odakların geliştiği tespit edilmiştir. Nüfus artışı, altyapı ihtiyaçları, tarım arazilerinin azalması, göç gibi değişkenlerle şekillenen kentleşme, Ankara’nın gelecekteki kentleşme dinamiği üzerine bir değerlendirme yapmayı da sağlamış; alım-satım değişimine göre söz konusu gelişimin değerlendirilmesi ile 2030 yılındaki gelişmenin nasıl olacağı üzerine bir öngörü ortaya konulmuştur.

Kültür, mekânın farklı bağlamlarda üretimi açısından mimarlık ve kentsel çevrelerle karmaşık bir ilişki içindedir. Bu çalışma, Ankara’daki kültür merkezleri bağlamında kültür ve mimarlık arasındaki girift etkileşimi incelemektedir. Çalışma, Ankara’nın altı ilçesi—Çankaya, Altındağ, Yenimahalle, Etimesgut, Keçiören ve Sincan—genelinde kentsel kültürel mekânların gelişimini ele alarak, bu merkezlerin ideolojik etkileri nasıl bünyesinde barındırdığını ve kentin sosyo-kültürel yapısına nasıl katkı sağladığını değerlendirmektedir. Bu araştırma, kültürel mekânsallığa eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmakta, kültür merkezlerinin kentlinin ihtiyaçlarına nasıl yanıt verdiğini, kent kültürü üzerinden meydana gelen ideolojik etkileri ve söylemleri nasıl yansıttığını analiz etmektedir. Karşılaştırmalı analiz kapsamında hem nitel hem de nicel yöntemler kullanılmakta; kültürel mekânsallık oranlarının hesaplanması ve kullanıcı geri bildirimlerinin analizi gerçekleştirilmektedir. Bu yaklaşım, kültürel üretim, sunum ve tüketim dinamikleri üzerinden, kültürel temsildeki ve kullanımdaki eşitsizlikleri kültürel tutarlılık üzerinden ortaya koymaktadır. Bulgular, kültür merkezlerinin çok işlevli yapısını vurgulamakta; bu merkezlerin kültürel temsil, kimlik ve kentsel gelişim süreçlerinde nasıl önemli roller üstlendiğini göstermektedir.

Bu çalışmada, Hacettepe Üniversitesi Anaokulu örneğinin mekânsal özelliklerinin değerlendirilmesi, aynı zamanda anaokullarının çocuklar ve öğretmenleri için daha güvenli, sağlıklı ve konforlu bir yaşam alanı hâline getirilebilmesi için alınabilecek tasarım kararlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Ölçekte yer alan sorular ile öğretmenlerin mekâna yönelik memnuniyetlerini araştırmak, yaşanan mekânsal sorunları tespit etmek ve bu sorunlar hakkında çözümler önermek araştırmanın hedeflerindendir. Çalışma, nitel bir araştırma olarak planlanmıştır ancak, kimi bulgular sayısal verilere de dayanmaktadır. Çalışmada, veriler iki yöntem ile toplanmıştır. Birinci yöntem gözlemdir. Bu aşamada, tasarım bağlamında yerinde gözlem ve mekân analizleri gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada ise anaokulu öğretmenlerinin mekân memnuniyetleri araştırılmıştır. Bu aşamada, veri toplama aracı olarak Mekân Memnuniyet Ölçeği kullanılmış; ölçek, Hacettepe Üniversitesi Anaokulunda görev yapmakta olan öğretmenlere uygulanmıştır. Bulgular, bu çerçevede iki aşamalı olarak sunulmuştur. Gözlem ve mekân analizlerinde, çalışmaya konu olan anaokulu binalarının yeterli ve tatmin edici olduğu saptanmış ancak kimi unsurları geliştirmenin ve iyileştirmenin de yarar sağlayabileceği gözlemlenmiştir. İkinci aşama olan ölçek bulgularında ise soruların 42’si, 5’li Likert üzerinden 4 puan ve üzerinde yanıtlanarak katılımcılar, mekânla ilgili memnuniyetlerini ifade etmişlerdir. Üç puanın altında bulguya rastlanmamıştır; bulgular içerisinde, yalnızca 5 soru 4 puanın altında yanıtlanmış, bu yanıtlarda öğretmenler, iç mekân tasarımıyla ilgili önemli problemlerini vurgulamışlardır. Sonuçlarda, çocukların daha huzurlu, konforlu ve sağlıklı anaokullarında öğrenim görmeleri, çocukların fiziksel ihtiyaçlarının karşılanması ve güvenliklerinin gözetilmesi için iç mekân planlanmasına dair öneriler sunulmuştur.

Çalışmanın amacı, Ankara Turist Rehberleri Odasına (ANRO) kayıtlı turist rehberlerinin Ankara ili destinasyon imajına yönelik algılarını metaforlar yoluyla tespit etmektir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojinin kullanıldığı bu çalışmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan Homojen (Benzeşik) örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini, ANRO’ya kayıtlı eylemli turist rehberleri oluşturmaktadır. Çalışmada, turist rehberlerinin Ankara’ya ilişkin sahip oldukları algıları belirlemek amacıyla metaforlardan yararlanılmıştır. Araştırma soruları, ilgili literatürün taranmasıyla oluşturulmuş ve veriler bir fom aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler, içerik analizi yapılarak çözümlenmiş ve daha sonra betimsel analize tabii tutulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre Ankara’ya yönelik en fazla üretilen metafor; güneş, keçi ve köydür. Turist rehberlerinin Ankara’ya yönelik geliştirmiş oldukları metaforlar 8 kategoride toplanmıştır. Bunlar; doğa, hayvan, mekân, insan, ilişkisel, kültür, tarih ve teknolojidir. Çalışmanın gelecekte konuyla ilgili çalışmalarda ve Ankara imajına dair bir fikir sağlayabileceği düşünülmektedir.