Ankara Araştırmaları Dergisi. 2017; 5(2): 161-196 | DOI: 10.5505/jas.2017.97769

Ankara’da Elçiliklerin İnşa Sürecinde Az Bilinen Bir Aktör: Jacques Aggiman

Mustafa Haluk Zelef
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Ankara

Makale başkent Ankara’nın, en sembolik ögelerinden biri olan elçiliklerin inşa sürecine odaklanmakta ve İstanbul’dan taşınmanın mekânsal boyutunun daha derinlikli olarak ele alınmasına katkı yapmayı hedeflemektedir. Bu yapıların bir kısmı, Laprade, Holzmeister ve Egli gibi mimarlık dünyasında bilinen mimarlar tarafından tasarlanmıştır. Mimarlık yazınında rastlanmayan bazı isimler ise dönemin gündelik basınında ve kent rehberi gibi ikincil kaynaklarda geçer. Bu kişilerden en ilginci olan Jacques Nissim Aggiman, İngiltere, İran ve Belçika gibi bazı elçiliklerin müellifi olarak anılmaktadır. Oysa Aggiman inşaat mühendisliği eğitimi almış bir müteahhittir. Bu yalnızca basit bir yanlış bilgilendirmenin ötesinde Ankara ve mimarlık tarihi açısından karakteristik bazı konuları inceleme fırsatını veren bir “yanlışlıktır”. Makale az bilinen bu kişinin elçilikler ve Ankara’daki diğer yapılarındaki izlerini sürerken, bir biyografi olmanın ötesine geçmeye çalışır. Bu bağlamda makalede incelenen konulardan birincisi, temsil edilen ülke yetkililerinin inşa ve tasarım süreçlerinde yerel aktörler ile nasıl bir süreç yaşadığı, mimar, mühendis ve müteahhitlerin nasıl seçildiği ve bu aktörlerin mesleki tanımlar ve yetkiler açısından ilişkileridir. İkinci konu Aggiman’ın bu yapıların inşasında görev almasını sağlayan, kendini inşa etme sürecidir. “İş adamı” müteahhit tanımıyla, çok dil bilen, arkeolog, koleksiyoner, “kültür adamı” mimar rollerinin aynı kişi tarafından karşılanması ile Ankara’daki “uluslararası müşterilerin” ilişkisi de yazıda tartışılmaktadır. İncelenen üçüncü bir konu ise Aggiman’ın kişisel yaşam öyküsü ve ulusdevlet olarak kurulan yeni cumhuriyetin vatandaşlık anlayışına ilişkindir.

Anahtar Kelimeler: Mesleki kimlikler, Müteahhit, Mühendis, Mimar, Erken cumhuriyet dönemi, Jacques Nissim Aggiman, Elçilikler, Ankara

---

A Hidden Figure in the Construction of Embassies in Ankara: Jacques Aggiman

Mustafa Haluk Zelef
Department of Architecture, Middle East Technical University, Ankara.

This article focuses on the construction of embassies in Ankara, some of the most symbolically significant buildings associated with the new capital city of a newly sovereign state. It will contribute to the understanding of the spatial dimensions of the transfer of embassies from İstanbul. Some of these buildings were designed by prominent architects such as Laprade, Holzmeister and Egli. However, others associated with the construction of the new embassies, which do not appear in the mainstream architectural accounts of the period, are cited in the secondary sources or daily newspapers of the period. Jacques Nissim Aggiman is perhaps the most interesting name amongst these. He was mentioned as the architect of the British, Iranian and Belgian embassies. In fact, Aggiman was a contractor who had trained as an engineer. This is not just misinformation about him, but a sign of perennial debates on issues in the history of architecture and the history of the city. Relations between the authorities of the guest countries with local actors in the design and construction of the buildings, how the architects, engineers and contractors were designated, and their respective roles constitute the first problematic of the paper. Secondly, Aggiman’s “construction of himself” not only as a businessman but also as a universal intellectual: a polyglot, a competent amateur archeologist, and a collector of artifacts. The third issue covered in the paper is the life story and citizenship of Aggiman in the new republican nation-state.

Keywords: Professional identities, Contractor, Engineer, Architect, Early republican period, Jacques Nissim Aggiman, Embassies, Ankara

---