Ankara Araştırmaları Dergisi. 2024; 12(1): 135-159 | DOI: 10.5505/jas.2024.21549

Ankara Telefon Rehberlerinde Mobilya Reklamlarının İzini Sürmek

Kübra Çeber
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye

Geç Osmanlı Dönemi’nden Cumhuriyet’e modern mobilyaları üreten ve satan mobilya fabrikaları, atölyeleri, mağazaları, markalarını ve üretimlerini tüketicilere tanıtmak amacıyla çeşitli satış politikalarına başvurmuşlardır. İşletmelerin satış politikalarının önemli bir yüzdesine karşılık gelen reklamlar; gazeteler, dergiler, davetiyeler, el ilanları, ders kitapları, telefon rehberleri gibi yazılı ve görsel mecralar üzerinden tüketici kitlesine ulaştırılmıştır. Bu mecraların birçoğu günümüzde de reklamlara ev sahipliği yapmaya devam ederken, 1990’ların ortalarına kadar her hanenin demirbaşı olarak kullanılan telefon rehberleri, gelişen teknoloji karşısında işlevini yitirerek nostalji nesnesi hâline gelmişlerdir.
Modern iç mekân tarihi yazımında, mobilya fabrikalarına, atölyelerine ve mağazalarına ait reklamlar kısmen ele alınmış olsalar da, bu reklamları telefon rehberleri özelinde ele alan bilimsel bir yayının olmadığı tespit edilmiştir. Oysaki tarihi süreç içerisinde sarı-beyaz sayfalar olarak da anılan telefon rehberleri, firma ve şahısların iletişim bilgilerine erişim vererek mobilya sanayisindeki gelişmeleri yıldan yıla takip edebilmeyi sağlayan birincil kaynak olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Çalışma, 1930-1960 tarihli Ankara telefon rehberleri üzerinden başkentte faaliyet göstermiş mobilya işletmelerinin dökümünü çıkararak bu işletmelerin reklamlarına odaklanmaktadır. Rehberler 1930’lar, 1940’lar ve 1950’ler olmak üzere üç başlık altında ele alınmış, reklamlar ayrıntılı bir içerik çözümlenmesine girişilmeksizin anlatım dili, hedef kitlesi, kullanılan söylemler ve görseller üzerinden incelenmiş; kimi zaman anlatıya farklı mecralarda yer alan reklamlar da dâhil edilmişlerdir. Çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda, Ankara’daki mobilya sanayisinin yıldan yıla gelişim gösterdiği ve mobilya fabrikaları, atölyeleri ve mağazalarının, rehberlerdeki reklam alanlarını etkin şekilde kullanmadıkları tespit edilmiştir. Salti Franko, Salahaddin Refik, Sebat Marangoz Fabrikası, Haraççı Kardeşler, Hatay Möble ve Anadolu Mobilya Pazarı’nın rehberlere reklam veren sayılı işletmeler arasında yer aldıkları; rasyonel mesajlara sahip reklamların dönemin beğeni ve söylemlerine ayna tuttukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Mobilya sanayi, Mobilya üreticileri, Telefon rehberi, Mobilya reklamları, Ankara

---

Tracing Furniture Advertisements in Ankara Telephone Directories

Kübra Çeber
Hacettepe University Institute of Social Sciences, Department of Art History, Ankara, Türkiye

Between the Late Ottoman Period and the Republic, furniture factories, workshops, and stores that produced and sold modern furniture, all used various sales policies to advertise their brands and production. These advertisements were placed in various forms of written and visual media such as newspapers, magazines, invitations, flyers, textbooks, and telephone directories. While many of these forms of media are still used in advertising, telephone directories, indispensable in every household until the mid-1990s, have become obsolete and are now merely an object of nostalgia.
Although the advertisements of furniture factories/workshops/stores have been partially considered in the historiography of modern interior spaces, there is no scientific publication which considers advertisements in telephone directories. However, telephone directories, also referred to as yellow/white pages, are a primary source of companies’ contact information, and also allow yearly developments in the furniture sector to be followed. This study focuses on the advertisements of furniture businesses in the capital by examining Ankara telephone directories dated between 1930 and 1960. The directories were discussed under three headings: the 30s, 40s, and 50s. Within these headings, advertisements were examined in terms of the language, target audience, and discourses and visuals, without any attempt to perform a content analysis. In some cases, advertisements in different media forms were included in the narrative. It was determined that while the furniture sector in Ankara developed over the years, furniture factories/workshops/stores did not use the advertising spaces in the directories effectively. Salti Franko, Salahaddin Refik, Sebat Carpenter Factory, Haracci Brothers, Hatay Furniture, and Anatolian Furniture Market were amongst the businesses that advertised in the directories using advertisements with rational messages which reflected the taste and discourses of the period.

Keywords: Furniture industry, Furniture manufacturers, Telephone directory, Furniture advertising, Ankara

---