Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(1): 35-54 | DOI: 10.5505/jas.2021.73745

Siyasal İdeolojiler Bağlamında Mekân İsimlendirmeleri: Ankara’daki Kültür Merkezleri Örneği

Nurettin Özgen¹, Volkan İdris Sarı^2
1Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Ankara, Türkiye
²Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Bölümü, Ankara, Türkiye

Mekân isimleri kültürlerin dışavurumudur ve toplumlar için bir kültürel temsil görevi görerek, aynı zamanda kültürel coğrafi görünümü de etkilemektedirler. İsimlendirme tercihleri ile kültürel bir tercih yapılmış olmakta ve o mekân söz konusu kültür ile özdeşleştirilmektedir. Bir mekânın isimlendirilmesi esasında onu kategorize etmek demektir. Bir kez isim verildikten sonra mekânın fiziki yapısı, mimarisi, içinde cereyan eden faaliyetler ile birlikte ismin kendisi de bir kültür üyesi olur, ayrı bir kimlik kazanır. İsimlendirme ile kültürel kimliğin inşası, yaşatılması ya da isim değişiklikleri ile inşa edilmiş bir kimliğin sönümlendirilmesi mümkün olabilmektedir. Kültür coğrafyasının diğer unsurları ile karşılaştırıldıklarında günlük hayat içerisinde sürekli tekrar edilmeleri nedeniyle yer ve mekân isimleri kültürün yeniden inşasına önemli bir katkı sağlamaktadır. Kentsel belleğin istenmeyen kısımlarının unutturulması, yerine başkalarının konulması genellikle sokak isimlendirmeleri üzerinden yapılmaktadır. Sokağa verilen isim ya da değiştirilen bir isim, bir anıyı unutturma ya da tarihin yeniden kurgulanmasına yardımcı olmaya hizmet edebilmektedir. Bu süreç çoğunlukla yazında da cadde, sokak, bulvar ve meydan isimleri üzerinden “kentsel toponimi” başlığı altında analiz edilmektedir. Yer isimleri genel bir kavram olup sokak, cadde, bulvar, meydan, mahalle, park, okul, kültür merkezi gibi kamusal mekânı teşkil eden yerlere verilen adları içermektedir. Bu çalışmada, yazındaki ana çalışmalardan farklı olarak yerel yönetimlerin hizmet alanı içerisinde yer alan kültür merkezlerinin isimlendirme tercihleri üzerinden bir çözümleme yapılmaktadır. Bu yapılırken de Louis Althusser’in devletin ideolojik aygıtları yaklaşımından faydalanılarak isimlendirme tercihlerinin kültürel kimliğin inşasında ne derecede etkili olduğu araştırılmıştır. Çalışma kapsamında Ankara’nın merkez ilçelerindeki kültür merkezlerinin isim tercihleri ile siyasal ideolojiler arasındaki ilişkiye bakılarak isim çözümlemesi yapılmıştır. Çalışma sonucunda kültür merkezi isimleri ile yerel yönetimlerin ideolojilerinin yeniden üretimi arasındaki ilişki ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kültür merkezleri, Siyasal ideolojiler, Yerel yönetimler, Toponimi, Kimlik, Mekân isimleri, Ankara

---

The Place of Names within the Context of Political Ideologies: The Case of Cultural Centers in Ankara

Nurettin Özgen¹, Volkan İdris Sarı^2
1Ankara University, Faculty of Languages, History and Geography, Department of Geography, Ankara, Turkey
²Ankara University, Graduate School of Social Sciences, Department of Geography, Ankara, Turkey

Place names are expressions of societies and cultures, and so also have an effect on cultural and geographical image. Cultural choices are made during the naming process in which the named place becomes identified with the corresponding culture. In other words, naming a place is actually a form of categorization. Once the name is given, the name itself, along with the physical nature of the place, its architecture, and the activities that take place there, gains a distinct cultural identity. It can therefore be said that it is possible, through the naming of a place, to either construct or repress identity. As the names of places are in common use, this form of cultural designation, when compared with other elements of cultural geography, can be seen to have an important role in the reconstruction of culture. It is thus not surprising that the removal or the replacement of unwanted parts of urban memory usually occurs through the naming or renaming of a place, and such a process can either cause an existing historical reality be forgotten, or a new one created. In the literature, the process of the naming of public spaces, such as streets, boulevards, neighborhoods, parks, schools, cultural centers and squares, is referred to as “urban toponymy,” Unlike the majority of the studies in the literature, this study focuses on the naming preferences of local government cultural centers, and utilizes Louis Althusser’s ideological state apparatuses concept to investigate how influential naming is in the construction of cultural identity. The study analyzes the names of cultural centers in the central districts of Ankara, and the relationship between name preferences and political ideologies. In the latter part of the study, the relationship between the names of cultural centers and the reproduction of the ideologies of local governments is considered.

Keywords: Cultural centers, Political ideologies, Local governments, Toponymy, Identity, Space names, Ankara

---

ATIF KOPYALA