Ankara Araştırmaları Dergisi. 2021; 9(2): 371-388 | DOI: 10.5505/jas.2021.59455

Konutun Ticari Kullanıma Dönüşümü: Ankara’da Günümüze Ulaşmış Üç Konut Yapısı Üzerinden Bir Değerlendirme

Başak Lale¹, Duygu Koca^2
1İstanbul Gelişim Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İç Mimarlık Bölümü, İstanbul, Türkiye
²Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü, Ankara, Türkiye

Günümüzde konut, insan ihtiyaçlarına odaklı bir barınma ürünü olarak tasarlanma özelliğini yitirerek, ekonomik sistem içerisinde alınıp satılabilen bir gayrimenkul aracına dönüşmüştür. Türkiye genelindeki kent ve konut politikaları sonucu konut eski değerini kaybetmiştir. Ankara özelinde de, başta 1980 öncesi Cumhuriyet Dönemi konut stokunun önemli bir kısmını barındıran bölgeler, bu politikalar sonucu benzer bir etkiye maruz kalmıştır. Dönem dâhilindeki konut yapılarının çoğu kent merkezinin değişmesi, hızlı nüfus artışı, göç olgusu, imar kararları gibi nedenlerle yıkılmış veya ticari kullanımlarla dönüştürülmüş durumdadır. Ankara’da günümüze ulaşan modern konut dokusunun büyük çoğunluğunun, güncel olarak işlev değiştirmiş biçimde, yoğunlukla Kızılay bölgesinde konumlandığı bilinmektedir.
Çalışmanın amacı, öncelikle Kızılay bölgesinde konumlanmış 1960 öncesi üç konut yapısının, geçmişteki ve günümüzdeki hallerine yönelik değişimini ortaya koyabilmektir. İncelenen yapılar, orijinal projelerinde zemin katları ticari amaçlı, geri kalan katları barınma amacıyla çözülmüştür; fakat günümüzde her üçü de tamamen ticari amaçlı kullanılmaktadır. Bu bağlamda, seçilen ticari kullanımdaki yapıların geçmiş-günümüz incelemesi, arşiv ve saha çalışmaları üzerinden yürütülmüştür. Her yapıda daire bazında yapılan düzenlemeler belgelenmiş, değişimlerin cephe ve iç mekânlarındaki etkileri detaylandırılmıştır. Sonuç olarak hem değişimlerin tespiti yapılmış, hem de mimari değerlerinin sürdürülebilmesi için alınabilecek kararlara referans olabilmesi açısından öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Modern dönem, Konut, İşlevsel dönüşüm, İmar kararları, Reşat Paşakay Apartmanı, Büyük Apartman, Menekşe Apartmanı, Ticari kullanım, Ankara

---

Transformation of Housing for Commercial Usage: An Assessment of Three Extant Residential Buildings in Ankara

Başak Lale¹, Duygu Koca^2
1Istanbul Gelişim University, Faculty of Fine Arts, Department of Interior Architecture, Istanbul, Turkey
²Hacettepe University, Faculty of Fine Arts, Department of Interior Architecture and Environmental Design, Ankara, Turkey

Housing has become an asset within the real estate sector nowadays that is merely bought and sold within the economic system, and so has somewhat lost its original purpose as a shelter that focuses on meeting human needs. Due to the urban and housing policies that have döbeen applied throughout Turkey, housing has, in a sense, lost its value. Ankara, especially in areas that contain a significant amount of the housing stock of the pre-Republic period before 1980, has not been spared the effects of these policies. In fact, the province of Ankara has been particularly affected by the influences of modern architecture. Most of the residential buildings that were completed in this period have either been demolished or converted for commercial usage. There are several reasons for this, including changing centers, rapid population growth, migration, and zoning decisions. It can be said that the vast majority of the modern housing buildings that still survive in Ankara are mostly located in the Kızılay area and were built before 1960.
The study aims to reveal the changes that have occurred between the past and present states of three pre-1960 housing structures that are located primarily in Kızılay. According to the original projects of the selected buildings, only the ground floors were utilized for commercial purposes, but today all three are used entirely for commercial purposes. In the study, the past-present examination of the selected buildings was carried out through archive and field studies. For each building, the new arrangements made on the basis of each unit are documented, and the effects of the changes on the facade and interior spaces are detailed. As a result, not only all of the changes are identified, but also suggestions are given to provide a reference for decisions that can be taken to maintain the architectural value of the buildings.

Keywords: Modern period, Housing, Functional transformation, Zone decisions, Reşat Paşakay Apartment, Büyük Apartment, Menekşe Apartment, Commercial usage, Ankara

---